dostać

dostać
I
dk, \dostaćstanę, \dostaćstaniesz, \dostaćstań, \dostaćstał - dostawać ndk IX, \dostaćstaję, \dostaćstajesz, \dostaćwaj, \dostaćwał
1. «otrzymać, uzyskać coś za darmo lub za pracę, za pieniądze itp.»

Dostać kwiaty, czekoladki.

Dostawać pieniądze od ojca.

Dostawać miesięczną pensję.

Dostać miejsce w hotelu.

Dostawać dobre stopnie w szkole.

Dostać brawa.

◊ Dostać posadę «zostać zaangażowanym do jakiejś pracy»
◊ Dostać promocję «przejść do następnej klasy, uzyskać oceny kwalifikujące do następnej klasy»
◊ Dostać nagrodę «zostać nagrodzonym»
◊ Dostać burę, wymówkę, karę «być zganionym, ukaranym»
◊ Dostać parę miesięcy, parę lat (więzienia) «być skazanym na parę miesięcy, lat więzienia»
◊ Dostać pannę, żonę, dostać chłopca, męża «poślubić kogoś»
◊ Dostać buzi, całusa «być pocałowanym, pocałować się z kimś»
◊ Dostać kosza, odprawę, przestarz. rekuzę «o konkurencie: zostać odprawionym z niczym, nie zostać przyjętym»
2. «nabawić się czegoś, zachorować na coś»

Dostać grypy, tyfusu.

Dostać kaszlu, gorączki, zakażenia krwi.

◊ Dostać zawrotu głowy a) «doznać uczucia utraty równowagi połączonego niekiedy z wrażeniem wirowania przedmiotów otaczających» b) «wpaść w zachwyt nad samym sobą, upoić się czymś (np. sukcesem, powodzeniem), doznać oszołomienia, odurzenia»
◊ Ktoś dostaje wypieków «komuś występują wypieki na twarzy»
pot. Dostać bzika, kręćka «zwariować, stracić zmysły, zgłupieć»
◊ Dostać kota «zwariować na jakimś tle, na jakiś temat»
3. «zostać uderzonym, trafionym, ranionym; otrzymać cios, uderzenie»

Dostać kijem, pasem.

Dostawać lanie, cięgi.

Dostać szturchańca.

Dostać kulę, postrzał.

◊ Dostać po nosie «zostać zganionym, skarconym, upokorzonym»
◊ Dostać w skórę «zostać obitym, ukaranym»
◊ Dostać za swoje «zostać ukaranym, ponieść konsekwencje swego postępowania»
sport. Dostać mata «przegrać w szachy»
4. «dosięgnąć, dotknąć»

Dostać do najwyższej półki.

Dostawać głową do sufitu.

5. przestarz. «objąć w posiadanie, zdobyć, opanować, osiągnąć»

Dostawać zamku, twierdzy.

Dostać kogo żywcem.

◊ dziś żywa: Dostać kogoś a. coś w swoje ręce «schwycić kogoś albo coś, zająć się kimś albo czymś, uzyskać możność decydowania o czyimś losie»
przestarz. Dostać języka «schwycić jeńca, od którego można zasięgnąć wiadomości»
6. zwykle ndk, przestarz. «starczać, wystarczać (zwykle z przeczeniem)»

Często nie dostawało im chleba.

dostać się - dostawać się
1. «przypaść komuś w udziale, stać się czyjąś własnością, zostać komuś danym»

Dostała się komuś nagroda, dobra posada.

◊ Dostać się w czyjeś ręce «zostać przez kogoś schwytanym, ujętym; wpaść w czyjąś moc»
◊ Coś (np. list, tajny dokument) dostało się do czyichś rąk «coś znalazło się niespodziewanie w czyimś posiadaniu»
◊ Dostać się na języki «stać się przedmiotem obmowy, plotek»
2. «znaleźć się gdzieś, dotrzeć dokądś; wejść, trafić, wpaść»

Dostać się dokądś, tramwajem, autobusem, pociągiem.

◊ Dostać się pod koła samochodu, tramwaju «wpaść pod samochód, pod tramwaj»
◊ Dostać się do niewoli, do więzienia «zostać wziętym do niewoli, zostać aresztowanym»
II
dk, \dostaćstoję, \dostaćstoisz, \dostaćstój, \dostaćstał
«stojąc wytrwać do końca, do jakiejś chwili»

Nie mógł dostać do końca imprezy.


Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Look at other dictionaries:

  • dostać — I {{/stl 13}}{{stl 23}}ZOB. {{/stl 23}}{{stl 33}}dostawać {{/stl 33}}{{stl 20}} {{/stl 20}} {{stl 20}} {{/stl 20}}dostać II {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. dk Xa, dostaćstoję, dostaćstoi, dostaćstój {{/stl 8}}{{stl 7}} stojąc, dotrwać do określonego… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostać — 1. Dostać kogoś w swoje (swe) ręce, pot. łapy «schwycić kogoś, złapać»: Boję się – mówił – że jeśli dostaną mnie w swoje ręce, mogę wygadać. Andrzej Zbych, Stawka. 2. Dostać kosza, przestarz. czarną polewkę, arbuza, odprawę, rekuzę «otrzymać… …   Słownik frazeologiczny

  • dostać po nosie — {{/stl 13}}{{stl 7}} zostać zganionym, skarconym za jakiś postępek; dostać nauczkę : {{/stl 7}}{{stl 10}}Dostać po nosie od życia. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostać w kość — {{/stl 13}}{{stl 7}} doznać wielu przykrości, wiele wycierpieć, przeżyć porażkę, być poddanym ostrej dyscyplinie : {{/stl 7}}{{stl 10}}Dostać w kość w wojsku. Dostać w kość od życia. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostać kosza — {{/stl 13}}{{stl 7}} w trakcie starania się o czyjąś rękę lub przy oświadczynach: spotkać się z odmową : {{/stl 7}}{{stl 10}}Dostał kosza i się uspokoił. Wyraźnie dostać kosza. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostać łupnia — {{/stl 13}}{{stl 7}} ponieść porażkę, zostać zwyciężonym, pobitym : {{/stl 7}}{{stl 10}}Drużyna dostała łupnia w meczu wyjazdowym. Dostać łupnia od kogoś. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostać manto — {{/stl 13}}{{stl 8}}pot. {{/stl 8}}{{stl 7}} zostać zbitym (najczęściej za karę); dostać lanie : {{/stl 7}}{{stl 10}}Dostał manto od mamy. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostać prztyczka (w nos) — {{/stl 13}}{{stl 7}} spotkać się z kpinami, drwinami, zostać zlekceważonym, wyśmianym, znieważonym; dostać małą nauczkę : {{/stl 7}}{{stl 10}}Dostał prztyczka w nos, kiedy go wyśmiali z jego pomysłem. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostać się [trafić] w — {{/stl 13}}{{stl 8}}{czyjeś, jakieś} {{/stl 8}}ręce {{/stl 13}}{{stl 7}} znaleźć się w czyimś posiadaniu, trafić do kogoś, dostać się komuś : {{/stl 7}}{{stl 10}}Piesek trafił w dobre ręce. Dokumenty dostały się w niepowołane ręce. Samochód… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostać szkołę — {{/stl 13}}{{stl 7}} być zmuszonym do dużego wysiłku, odczuć przykro czyjąś dokuczliwość : {{/stl 7}}{{stl 10}}Dostać szkołę w wojsku. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”