już

1. «wyraz podkreślający, że coś jest wynikiem minionego czasu, że coś się zdarza wcześniej w stosunku do oczekiwania, spełnia to oczekiwanie lub jest bliskie spełnienia»

Miasteczko ma już pięćset lat.

Już w połowie marca nastały ciepłe, słoneczne dnie.

Mimo młodego wieku był już cenionym fachowcem.

Już dziesiąta, a dzieci jeszcze nie śpią.

Już nie biegną, ale pędzą.

2. «wyraz, zwykle o charakterze ekspresywnym, uwydatniający granicę w czasie, chwilę, od której następuje zmiana sytuacji; począwszy od tej chwili, od tego miejsca»

Nie będziemy się już więcej kłócili.

Po tym co zrobił, nie ma już dla niego ratunku.

Nie powtórzy się już czas pożarów i wojen. (pieśń masowa)

3. «wyraz o charakterze ekspresywno-wzmacniającym, uwydatniający mocne przeświadczenie, zniecierpliwienie, ponaglenie»

Już się przekonałem, że nie można mu wierzyć.

Idźcie już stąd.

Skończ już wreszcie hałasować.

Już ja mu pokażę!

Już kto jak kto, ale ty nie powinieneś go potępiać.

∆ Już… gdy, kiedy, aż, wtem «wyrażenie zestawiające zdania, oznaczające zjawiska szybko, nagle po sobie następujące»

Już zbliżali się do celu podróży, gdy nagle zaskoczyła ich burza.

Już mieli wychodzić, kiedy nagle przyszedł znajomy.

◊ Już, już «wzmocnione, bardzo żywe już: bardzo blisko (przestrzennie i czasowo)»

Krzewy już, już pokryją się liśćmi.

Jeszcze kilka kilometrów i już, już zdobędą szczyt.

◊ Już cię (was) nie ma «ponaglające wezwanie do oddalenia się»

◊ Już po kimś, po czymś «ktoś przepadł, jest stracony; coś zginęło, przepadło, minęło»

Jeden nieostrożny krok i już po nim.

◊ I już «wykrzyknienie oznaczające ostateczne, nieodwołalne zakończenie czegoś, zniecierpliwienie; i basta»

Nie pójdę i już.

Nie zgadzamy się i już.