kocioł

m IV, D. kotła, Ms. kotle; lm M. kotły

1. «duże naczynia metalowe zamykane pokrywą; zawartość tego naczynia»

Kocioł blaszany, miedziany, żelazny.

Kocioł kawy.

Kocioł do gotowania bielizny.

Kocioł z zupą.

Gotować wodę w kotle.

Zjedli kocioł bigosu.

∆ techn. Kocioł parowy «urządzenie, w którym ogrzewana ciecz (najczęściej woda) zamienia się w parę o ciśnieniu wyższym od atmosferycznego, wyzyskiwaną do napędu parowych silników tłokowych i turbin lub do ogrzewania»

◊ Kipi, wrze, huczy itp. jak w kotle «panuje gdzieś zamieszanie, zgiełk, hałas»

□ Przygania kocioł garnkowi, a sam smoli (a obydwa smolą).

2. częściej w lm «instrument perkusyjny, składający się z półkolistego, metalowego korpusu rezonansowego, na którego obwodzie napięta jest membrana ze skóry lub plastyku»

Bić uderzać w kotły.

3. pot. «mieszkanie zajęte przez policję, która zatrzymuje wszystkich przychodzących w celu wyłapania ludzi podejrzanych, sprawdzenia ich kontaktów itp.»

Zrobić, założyć kocioł.

Znaleźć się w kotle.

4. geol. «wielka, półkolista nisza o pochylonym, zwykle wklęsłym dnie, ograniczonym z trzech stron ścianami skalnymi, opadająca ku dolinie stromym progiem; cyrk lodowcowy, kar»

5. łow. «sposób polowania na zające, polegający na tym, że myśliwi razem z nagonką otaczają kołem określoną powierzchnię pola i posuwają się koncentrycznie ku środkowi»

6. wojsk. «okrążenie wojsk przez nieprzyjaciela»