- lecieć
- ndk VIIa, \leciećcę, \leciećcisz, leć, \leciećciał, \leciećcieli1. «przebywać jakąś przestrzeń w powietrzu za pomocą skrzydeł lub specjalnego mechanizmu; kierować statkiem powietrznym»
Ptak, motyl, samolot leci.
Lecieć samolotem.
Lecieć do Paryża.
2. «być unoszonym przez powietrze, wyrzuconym (zwykle gwałtownie) w powietrze; wzbijać się, rozchodzić się w powietrzu»Iskry, drzazgi lecą.
Pieśń, krzyk, wieść leci.
□ Gdzie drwa rąbią, tam wióry lecą.3. «spadać z góry na dół, staczać się, opadać»Kamień leci w przepaść.
Liście lecą z drzew.
◊ Lecieć przez ręce «być nieprzytomnym, słabym, bezwładnym; mdleć»◊ Lecieć z nóg «być bardzo zmęczonym; padać ze zmęczenia»◊ Wszystko (robota) leci komuś z rąk «coś idzie komuś nieskładnie, coś (zwłaszcza praca fizyczna) się komuś nie udaje z powodu zdenerwowania, pośpiechu itp.»◊ Ogień (żar) leci z nieba «jest wielki upał»◊ Coś (odzież, buty) z kogoś leci «coś jest zniszczone, podarte, nie nadające się do włożenia»□ Pieczone gołąbki nie lecą same do gąbki.4. «o cieczach, płynach: lać się, spływać»Krew komuś leci z nosa.
Łzy komuś lecą po twarzy.
Woda leci z kranu.
◊ Ślinka komuś leci do ust «ktoś ma na coś apetyt, ochotę»5. «o czasie i zjawiskach zachodzących w czasie: szybko mijać, upływać, następować»Czas, młodość szybko leci.
Godzina leci za godziną.
Pory roku szybko lecą.
◊ pot. Komuś leci (dobrze, źle itp.) «powodzi się komuś, układa się komuś (dobrze, źle itp.)»◊ Brać, kupować itp. jak leci «brać, kupować po kolei, nie wybierając»6. pot. «bardzo szybko biec, pędzić, spieszyć się; jechać»Lecieć gdzieś błyskawicą, duchem, ptakiem.
Lecieć jak na skrzydłach.
Lecieć do sąsiadki, do sklepu, do kina.
Lecieć na pomoc.
Lecieć po doktora.
Pociąg szybko leciał.
◊ Lecieć na łeb, na szyję, na oślep, na złamanie karku «biec, pędzić nie zwracając uwagi na przeszkody»◊ Lecieć za kimś «gonić kogoś»◊ Coś (zwykle jakaś wartość, np. złoto, waluta) leci w dół, w górę; ceny lecą w dół, w górę «cena czegoś szybko się obniża, podwyższa»◊ Lecieć na coś (np. na pieniądze), na kogoś «usilnie czegoś pragnąć, do czegoś dążyć, być chciwym, żądnym czegoś; pożądać czegoś lub kogoś»◊ posp. Lecieć z jęzorem, z pyskiem «spieszyć się w celu rozgłoszenia czegoś, poskarżenia się, nawymyślania komuś»
Słownik języka polskiego . 2013.
