miasto

n III, Ms. mieście; lm D. miast

1. «duży obszar intensywnie i planowo zabudowany, podlegający odrębnej administracji, będący skupiskiem ludności wykonującej zawody nierolnicze»

Miasto stołeczne, prowincjonalne.

Miasto fabryczne, handlowe, portowe.

Miasto rodzinne.

Miasto Warszawa.

Zbudować, założyć, zburzyć miasto.

Miasto rozbudowuje się, rozwija się, upada.

∆ Miasto wojewódzkie «główne miasto województwa, siedziba władz województwa»

∆ Miasto otwarte «miasto nie ufortyfikowane, nie bronione w czasie wojny, którego według praw międzynarodowych nie wolno ostrzeliwać i bombardować»

∆ Wolne miasto «miasto mające przywileje polityczne uniezależniające je od władz państwowych»

∆ książk. Ojcowie miasta «radni miejscy»

∆ hist. Miasto królewskie, książęce, biskupie, prywatne itp. «miasto założone przez króla, księcia, biskupa, możnowładcę itp. na ich własnych terytoriach»

∆ Miasto na prawie niemieckim a. magdeburskim «w średniowieczu: miasto mające przywileje gospodarcze wzorowane na przywilejach miast niemieckich»

∆ Miasto-państwo «w starożytności: zespół terenów i osiedli zgrupowanych wokół grodów, mający charakter odrębnego państewka; w średniowieczu, zwłaszcza w Italii: silne ekonomicznie miasto mające charakter niezależnej republiki»

◊ Być, robić coś itp. w mieście, pot. na mieście; chodzić po mieście itp. «robić coś, chodzić, być itp. poza domem, wśród ludzi, na ulicach miasta, w obrębie miasta»

◊ Iść, pójść itp. do miasta, pot. na miasto «wyruszyć poza dom, na ulice miasta, do sklepów, instytucji itp.»

◊ Iść, wybrać się itp. za miasto, być, mieszkać itp. za miastem «wybrać się w okolice miasta, być, mieszkać w okolicach miasta, na przedmieściach»

2. «ludność, mieszkańcy takiego obszaru; czasem także: zarząd miejski»

Miasto spało.

Całe miasto wyległo na ulice.

Miasto wydało nowe zarządzenia.