obracać

ndk I, \obracaćam, \obracaćasz, \obracaćają, \obracaćaj, \obracaćał, \obracaćany - obrócić dk VIa, \obracaćcę, \obracaćcisz, obróć, \obracaćcił, \obracaćcony

1. «nadawać czemuś ruch obrotowy, wirujący, kręcić coś (rzadziej kogoś), poruszać czymś w koło»

Obracać koło garncarskie.

Obrócić klucz w zamku.

Obrócił ją w koło.

◊ Obracać pieniędzmi, kapitałem itp. «dokonywać operacji finansowych»

◊ pot. Obracać językiem «dużo mówić»

2. «ustawiać, układać coś jakąś stroną ku czemuś; kierować, zwracać ku czemuś»

Obrócić wzrok na kogoś.

Obrócić obraz do ściany.

Siedział obrócony plecami do okna.

3. «użytkować na coś, przeznaczać, poświęcać na coś»

Wszystkie pieniądze obracał na kupno książek.

Każdą wolną chwilę obracał na czytanie.

4. częściej dk «uczynić coś z czegoś, zamienić coś w coś, na coś; przemienić, przeistoczyć»

Pola uprawne obracano na pastwiska.

◊ Obrócić coś w gruzy, w perzynę itp. «zniszczyć coś całkowicie, uczynić z czegoś ruinę»

◊ Obrócić coś wniwecz «pozbawić coś wszelkiego znaczenia, unicestwić, zniszczyć, zrujnować»

◊ Obrócić coś w żart «zmienić sens wypowiedzi nadając jej ton żartobliwy»

5. pot. «odbywać drogę tam i z powrotem»

Obrócił trzy razy, zanim zniósł wszystkie paczki.

obracać się - obrócić się

1. «robić obrót, obroty; okręcać się»

Obracać się w koło.

Obrócić się na pięcie.

2. «zwracać się w jakąś stronę, przekręcać się»

Obrócić się na drugi bok.

Obrócić się do kogoś, do czegoś twarzą, tyłem.

◊ Coś obraca się przeciw komuś «coś przybiera zły, niekorzystny dla kogoś obrót»

3. częściej ndk «być obracanym; kręcić się, wirować»

Koła od roweru obracały się wolno.

Mięso obracało się na rożnie.

4. «ulegać przekształceniu, zmianie w coś»

Coś obróciło się na lepsze.

◊ Obracać się w gruzy, w perzynę itp. «ulegać całkowitemu zniszczeniu, stawać się ruiną, popiołem itp.»

◊ Obracać się wniwecz «tracić znaczenie, wagę»

5. zwykle dk «pójść, udać się dokądś»

Nie znając miasta, nie wiedział, gdzie się obrócić.

6. tylko ndk «przebywać, bywać gdzieś; znajdować się gdzieś»

Obracał się w kołach artystycznych.

Nie wiedział, gdzie się syn obraca.