panować

panować
ndk IV, \panowaćnuję, \panowaćnujesz, \panowaćnuj, \panowaćował
1. «być władcą, panem kraju; władać, królować»

Dynastia Burbonów panowała w Hiszpanii.

∆ hist. Dom panujący «rządząca dynastia, rodzina panującego władcy»
przen.

Lew panował wśród zwierząt.

2. «być panem czegoś, rządzić, przewodzić, górować nad kimś lub nad czymś»

Panować nad grupą kolegów.

W rodzinie panował ojciec.

∆ Klasa, warstwa panująca, stan panujący «klasa, warstwa, stan uprzywilejowane, mające władzę»
∆ Religia panująca «religia uprzywilejowana, uznawana przez państwo za urzędową»
3. «podporządkowywać coś sobie, swej woli, dawać sobie z czymś radę»

Panować nad sytuacją.

Panować nad uwagą słuchaczy.

Poeta panuje nad słowem.

Panować nad sankami, nartami.

◊ Panować nad namiętnościami, odruchami, wzruszeniami «umieć poddawać swojej woli namiętności, wzruszenia, odruchy, nie ulegać im»
◊ Panować nad sobą «nie zdradzać swych uczuć, zachowywać równowagę psychiczną»
4. «występować w pewnym czasie lub na pewnej przestrzeni; szerzyć się, rozprzestrzeniać się, trwać»

Od kilku dni panował jesienny chłód.

W mieście panowała epidemia.

Dziwne zwyczaje u was panują.

5. «mieć przewagę liczebną, przeważać, dominować»

W lesie panowały drzewa iglaste.

W sadzie panowały grusze i jabłonie.

6. «być położonym wyżej od otoczenia, przewyższać coś, górować nad okolicą»

Wieża ratusza panowała nad miastem.

Wzgórze panuje nad okolicą.


Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Поможем написать реферат

Look at other dictionaries:

  • panować — {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk Ia, panowaćnuję, panowaćnuje {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} być władcą, sprawować władzę; królować, rządzić jako władca : {{/stl 7}}{{stl 10}}Jagiellonowie panowali w Polsce do 1572 r …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • panować [zapanować] nad sobą — {{/stl 13}}{{stl 33}} kontrolować, hamować swoje reakcje emocjonalne, nie uzewnętrzniać swych uczuć, zachowywać psychiczną równowagę :{{/stl 33}}{{stl 10}}W każdej sytuacji umiał panować nad sobą. Nie panując nad sobą, zaczęła wrzeszczeć na… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • królować — ndk IV, królowaćluję, królowaćlujesz, królowaćluj, królowaćował «sprawować rządy w królestwie, panować w królestwie» Dynastia Jagiellonów królowała w Polsce wieki. przen. a) «zajmować najważniejsze miejsce, przodować, wybijać się, panować» W… …   Słownik języka polskiego

  • mocno — mocnoniej 1. «z siłą, w sposób znamionujący siłę; silnie, energicznie, krzepko» Szarpnąć coś mocno. Ucałować, uścisnąć, uderzyć kogoś mocno. Ująć coś mocno w dłonie. ◊ Stanąć mocno (na nogach) «poczuć się pewnie w danej sytuacji życiowej, zdobyć… …   Słownik języka polskiego

  • panoszyć się — ndk VIb, panoszyć sięszę się, panoszyć sięszysz się, panoszyć sięnosz się, panoszyć sięszył się «wynosić się nad innych, chcieć panować, przewodzić; rządzić się» Zwycięzcy panoszyli się w mieście. W górach panoszyły się bandy rabusiów. przen.… …   Słownik języka polskiego

  • stracić — dk VIa, stracićcę, stracićcisz, strać, stracićcił, stracićcony 1. «przestać coś mieć, zostać bez kogoś lub bez czegoś; zostać pozbawionym kogoś lub czegoś» Stracić rodzinę. Stracić posadę. Drzewa straciły liście jesienią. Stracić czyjąś przyjaźń …   Słownik języka polskiego

  • tracić — ndk VIa, tracićcę, tracićcisz, trać, tracićcił, tracićcony 1. «przestawać coś mieć, zostawać bez kogoś, czegoś, zostawać pozbawionym kogoś, czegoś» Tracić głos, słuch, wzrok, pamięć, siły, zdrowie, życie. Tracić majątek. Tracić ducha, fantazję,… …   Słownik języka polskiego

  • głowa — 1. Alkohol, wino, piwo itp. szumi komuś w głowie «ktoś jest oszołomiony po wypiciu alkoholu, wina, piwa itp.»: Długo nie mogę zasnąć, w głowie szumi mi piwo, pocałunki puchną na wargach, a policzek pali ze wstydu. Z. Kruszyński, Na lądach. 2.… …   Słownik frazeologiczny

  • nerwy — 1. Coś kosztuje kogoś wiele nerwów «ktoś osiąga coś kosztem wielkiego napięcia, silnego zdenerwowania»: To wydawanie książek na dystans jest dramatyczne i wiele nerwów kosztuje, bo wszystko się robi na ostatnią chwilę i wszystko nie tak, jak było …   Słownik frazeologiczny

  • nić — Skupiać, trzymać w (swoich) rękach, w (swoim) ręku (wszystkie) nici czegoś «kierować czymś, mieć decydujący wpływ na bieg wydarzeń, panować nad sytuacją»: W charakterystyczny sposób zachowywali się Krzyżacy. Dawali Witoldowi posiłki zbrojne, ale… …   Słownik frazeologiczny

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”