- pękać
- ndk I, \pękaćam, \pękaćasz, \pękaćają, \pękaćaj, \pękaćał - pęknąć dk Vc, \pękaćnę, \pękaćniesz, \pękaćnij, pękł, pękłszy1. «przestawać być całym wskutek tworzenia się rysy, szczeliny, otworu; łamać się na kawałki»
Lód pęka na rzece.
Skóra pęka na rękach.
Szyba pękła z łoskotem.
∆ Wrzód, ropień pęka «z wrzodu, ropnia wypływa ropa»∆ Pąki na drzewach pękają «pąki rozwijają się»◊ Uszy pękają «o wrażeniu bardzo silnego hałasu»◊ Głowa komuś pęka, mało nie pęknie «ktoś ma dużo trosk, kłopotów lub kogoś bardzo boli głowa»◊ Serce komuś pęka, mało nie pęknie «ktoś odczuwa silne wzruszenie, żal»◊ Choćby(m) pękł, żeby(m) miał pęknąć, to… «choćby nie wiem co się miało stać»◊ Pękać z radości, z zazdrości, ze złości «być bardzo ucieszonym, bardzo zazdrosnym, bardzo złym»◊ Pękać ze śmiechu «śmiać się niepowstrzymanie, śmiać się do rozpuku»2. «o czymś naciągniętym, napiętym, opiętym: z siłą się rozrywać, trzaskać, najczęściej na dwie części»Ubranie pęka w szwach.
Struna pękła.
◊ Coś pęka w szwach od czegoś «gdzieś jest bardzo ciasno, jest wielki tłok, coś jest nadmiernie przeciążone»3. «wybuchać, rozrywać się (o pociskach, bombach)»Co chwila pękały granaty.
◊ Bomba pękła «o ujawnieniu się czegoś niespodziewanego, sensacji»◊ pot. Pękła butelka, pękło kilka, wiele butelek «wypito butelkę, kilka, wiele butelek alkoholu»◊ Pękło sto, tysiąc itp. złotych «sto, tysiąc itp. złotych zostało wydanych»
Słownik języka polskiego . 2013.
