położyć

położyć
dk VIb, \położyćżę, \położyćżysz, \położyćłóż, \położyćżył, \położyćżony
1. «umieścić coś na czymś, zwykle poziomo, na płask; kładąc oprzeć coś na czymś»

Położyć chleb na stole.

Położyć dłonie na klawiszach.

Położyć rękę na sercu, palec na ustach.

Położyć gazetę obok książki.

◊ Położyć akcent, nacisk na coś «zwrócić na coś szczególną uwagę, uznać coś za szczególnie ważne; zaakcentować coś»
◊ Położyć karty na stół «ujawnić swoje zamiary, plany»
◊ Położyć koniec, kres, tamę czemuś «spowodować zaprzestanie czegoś, zakończyć, powstrzymać coś, nie dopuścić do czegoś»
◊ Położyć krzyżyk na czymś «zrezygnować z czegoś»
◊ Położyć na czymś rękę, pot. łapę «wziąć coś w posiadanie, władanie, pod swój nadzór»
◊ Położyć podpis, imię, nazwisko, inicjały itp. «podpisać się, napisać na czymś imię, nazwisko, inicjały itp.»
◊ Położyć pieczęć na czymś «opieczętować coś»
◊ Położyć zasługi w jakiejś dziedzinie «uczynić, zdziałać wiele dobrego w jakiejś dziedzinie»
◊ Coś (np. miejscowość, budynek) jest położone gdzieś, jakoś (np. w lesie, nad rzeką, w górach, wysoko, malowniczo) «coś znajduje się, leży gdzieś, na jakimś terenie»
2. «postawić, wystawić, wybudować; ułożyć, założyć»

Położyć fundamenty, mury.

Położyć podłogi.

Położyć tory kolejowe, tramwajowe.

◊ Położyć kamień węgielny, podwaliny czegoś a. pod coś «dać mocne podstawy czemuś; zapoczątkować coś»
3. «zmienić pionową pozycję czegoś na poziomą; obalić, pochylić, przechylić, przewrócić; umieścić kogoś w pozycji leżącej gdzieś, na czymś»

Huragan położył pokotem drzewa.

Położyć kogoś do łóżka.

Położyła dzieci spać.

◊ Położyć uszy po sobie «stać się pokornym, potulnym; przycichnąć, zamilknąć, ustąpić, stchórzyć»
◊ Położyć kogoś na obie łopatki «pokonać kogoś w walce zapaśniczej; zwyciężyć kogoś zdecydowanie»
◊ Położyć trupem, na miejscu itp. «zabić»
4. pot. «spowodować upadek czegoś, przyczynić się do niepowodzenia czegoś; zaprzepaścić coś»

Położyć rolę, sztukę.

Położyć jakąś akcję, imprezę, sprawę przez nieudolność, przez brak środków finansowych itp.

położyć się
1. «zająć pozycję leżącą, poziomą; ułożyć się; udać się na spoczynek, pójść spać»

Położyć się na plecach, na boku, na wznak.

Położyć się na kocu, na słońcu, w cieniu.

Położyć się spać.

Położyć się do łóżka.

Poczuł się źle, musiał się położyć.

◊ Położyć się i już nie wstać «umrzeć»
2. «pochylić się, obalić się»

Samolot położył się w gwałtowny skręt.

Jacht, statek położył się na burtę.

lotn. mors. Położyć się na nowy kurs «o statku, samolocie itp.: zostać skierowanym na nowy kurs»

Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Нужна курсовая?

Look at other dictionaries:

  • położyć — akcent na coś zob. akcent 2. Położyć coś na szali zob. szala. Położyć dowcip, kawał zob. spalić 2. Położyć karty na stół zob. karta 6. Położyć kogoś na (obie) łopatki zob. łopatka. Położyć kres, koniec czemuś zob. kłaść 2. Położyć …   Słownik frazeologiczny

  • położyć — {{/stl 13}}{{stl 17}}ZOB. {{/stl 17}}{{stl 7}}kłaść {{/stl 7}}{{stl 20}} {{/stl 20}} {{stl 20}} {{/stl 20}}położyć {{/stl 13}}{{stl 8}}{kogoś} {{/stl 8}}trupem {{/stl 13}}{{stl 7}} zabić : {{/stl 7}}{{stl 10}}Oniegin położył Leńskiego trupem.… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • położyć – kłaść podpis — {{/stl 13}}{{stl 7}} podpisać coś; podpisując się, wyrażać zgodę na coś : {{/stl 7}}{{stl 10}}Położyć podpis na dokumencie, na wniosku, na upoważnieniu. Obaj prezydenci kładą podpisy pod porozumieniem. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • położyć się — {{/stl 13}}{{stl 17}}ZOB. {{/stl 17}}{{stl 7}}kłaść się I {{/stl 7}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • położyć się — Coś położyło się cieniem na czymś zob. cień 8 …   Słownik frazeologiczny

  • kłaść się I– położyć się — {{/stl 13}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} przyjmować pozycję leżącą : {{/stl 7}}{{stl 10}}Kłaść się na kanapie. Położyć się na piasku, pod drzewem. {{/stl 10}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}2. {{/stl 12}}{{stl 7}} iść… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • kłaść – położyć kres [koniec] — {{/stl 13}}{{stl 8}}{czemuś} {{/stl 8}}{{stl 7}} przerywać, kończyć coś, doprowadzać do zakończenia, zaprzestania czegoś : {{/stl 7}}{{stl 10}}Powstanie położyło kres rządom dyktatora. Trzeba położyć kres nadużyciom. Porozumienie kładzie kres… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • kłaść – położyć tamę — {{/stl 13}}{{stl 8}}{czemuś} {{/stl 8}}{{stl 7}} powstrzymywać dalszy rozwój czegoś, doprowadzać do zakończenia czegoś : {{/stl 7}}{{stl 10}}Położyć tamę fali przestępczości. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • kłaść – położyć — {{/stl 13}}{{stl 8}}{kogoś} {{/stl 8}}na (obie) łopatki {{/stl 13}}{{stl 7}} całkowicie pokonywać kogoś, bezapelacyjnie zwyciężać {{/stl 7}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • kłaść – położyć akcent — {{/stl 13}}{{stl 8}}{na coś} {{/stl 8}}{{stl 7}} zwracać szczególną uwagę na coś; uwydatniać, podkreślać {{/stl 7}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”