rozbić

dk Xa, \rozbićbiję, \rozbićbijesz, \rozbićbij, \rozbićbił, \rozbićbity - rozbijać ndk I, \rozbićam, \rozbićasz, \rozbićają, \rozbićaj, \rozbićał, \rozbićany

1. «uderzeniem, uderzeniami rozłupać coś na części, na kawałki; stłuc przez upuszczenie czegoś lub przez uderzenie jakiegoś przedmiotu czymś; rozdrobnić przez poddanie obróbce mechanicznej»

Rozbić szybę.

Rozbijać bryły węgla, kamienia.

Rozbijać motyką grudy ziemi.

∆ Rozbić jajko «wybić jajko ze skorupki do naczynia»

◊ Rozbić bank «w grach hazardowych: wygrać całą kwotę stanowiącą bank gry»

przen. «zdezorganizować coś, udaremnić czyjąś działalność, akcję, pokrzyżować czyjeś plany; poróżnić, skłócić»

Rozbić rodzinę, dom.

Rozbite nadzieje.

2. zwykle dk «zburzyć, zniszczyć coś za pomocą pocisku, bomby itp.; połamać, pogruchotać, potrzaskać; spowodować roztrzaskanie czegoś przy uderzeniu się, zderzeniu»

Rozbić samochód.

Bomba rozbiła dom.

3. «ubić, ugnieść coś przez uderzenie, tłuczenie czymś»

Rozbić mięso na kotlety.

∆ Rozbić buty «rozepchać, rozszerzyć buty na specjalnym kopycie»

4. «włamać się gdzieś, do czegoś; zrabować, ograbić coś»

Rozbić sklep, kiosk.

5. «uszkodzić, stłuc sobie lub komuś coś, jakąś część ciała przez uderzenie, upadek itp.»

Rozbić głowę, nos, kolano.

◊ Być, czuć się rozbitym «czuć się źle fizycznie albo psychicznie, być osłabionym»

6. «pokonać, rozgromić siły nieprzyjaciela w walce»

Rozbić oddział partyzantów.

Rozbić zgrupowanie wojsk nieprzyjacielskich.

◊ Rozbić coś w puch «rozbić, zniszczyć coś całkowicie»

7. «dokonać podziału czegoś na części, grupy; rozdzielić, podzielić coś»

Rozbić coś na partie, na etapy, na punkty.

Kraj rozbity na dzielnice.

Rozbić jądro atomowe.

8. daw. «rozłożywszy coś przymocować, przybić, rozpiąć, rozpostrzeć»

dziś tylko we fraz. Rozbić namiot, rozbić obóz «rozstawić, postawić namiot; postawić namioty, zbudować urządzenia obozowe jak kuchnia, sanitariat itp.»

rozbić się - rozbijać się

1. «zostać rozbitym, rozłupanym; rozpaść się, rozkruszyć się na kawałki wskutek upadku, uderzenia, zderzenia»

Rozbił się samochód z pasażerami.

Okręt rozbił się o krę lodową.

przen. «rozprysnąć się, załamać się»

Fale rozbijały się o brzeg.

2. «uderzyć się o coś; zderzyć się z czymś; ulec wypadkowi; potłuc, poranić się»

Rozbił się jadąc samochodem.

3. «rozdzielić się, podzielić się na mniejsze grupy»

Towarzystwo rozbiło się na kilka grup.