rozpraszać

ndk I, \rozpraszaćam, \rozpraszaćasz, \rozpraszaćają, \rozpraszaćaj, \rozpraszaćał, \rozpraszaćany - rozproszyć dk VIb, \rozpraszaćszę, \rozpraszaćszysz, \rozpraszaćprosz, \rozpraszaćszył, \rozpraszaćszony

1. «prósząc rozsypywać, rozsiewać, rozrzucać; roznosić, roztaczać»

Rozpraszać wokół zapach perfum.

Lampa rozpraszała łagodne światło.

∆ fot. Soczewka rozpraszająca «soczewka grubsza na brzegu niż w środku (wklęsła), zmieniająca padające na nią pęki promieni równoległych na wiązki rozbieżne»

2. «rozpędzać, rozganiać na wszystkie strony, rozwiewać, rozmiatać; rozpędzać w walce, bitwie»

Demonstranci zostali szybko rozproszeni.

Nasze lotnictwo rozproszyło eskadrę nieprzyjacielską.

przen.

Księżyc słabo rozpraszał ciemności.

Rozpraszać nudę.

Rozpraszać czyjeś wątpliwości.

3. «rozmieszczać w różnych miejscach; rozrzucać w różnych kierunkach»

Budynki rozproszone na dużej przestrzeni.

Rodzina rozproszona po całym kraju.

przen. «rozdzielać coś na części; rozdrabniać, trwonić, tracić»

Rozpraszać swoje siły.

Zbierać rozproszone kapitały.

4. zwykle ndk «przeszkadzać w skupieniu się, w koncentracji, powodować roztargnienie (zwykle w zwrotach: rozpraszać myśli, uwagę)»

Odgłosy zza ściany rozpraszały uwagę piszącego.

Schronił się tam, gdzie nic nie rozpraszało jego skupienia.

rozpraszać się - rozproszyć się

1. «stawać się rozproszonym; rozchodzić się, ginąć, zanikać, znikać»

Chmury rozproszyły się przed wieczorem.

przen.

Niepokój rozproszył się ostatecznie.

2. «rozbiegać się, rozchodzić się w różne strony; iść w rozsypkę, rozpierzchać się»

Spłoszone zwierzęta rozproszyły się po lesie.

Rodzina rozproszyła się po całym świecie.

3. zwykle ndk «zajmować się jednocześnie wieloma drobnymi sprawami, nie móc się skupić na jednej rzeczy, zagadnieniu itp.»

W domu nie mógł pisać, za bardzo się rozpraszał.

4. chem. «o różnego rodzaju substancjach: rozpuszczać się, rozdrabniać się w jakimś roztworze, ośrodku»