ruszać

ruszać
ndk I, \ruszaćam, \ruszaćasz, \ruszaćają, \ruszaćaj, \ruszaćał, \ruszaćany - ruszyć dk VIb, \ruszaćszę, \ruszaćszysz, rusz, \ruszaćszył, \ruszaćszony
1. «zaczynać się posuwać w jakimś kierunku; zaczynać iść, jechać dokądś; wyruszać»

Konie ruszyły kłusem.

Samochód nie mógł ruszyć.

Ruszyć komuś z pomocą.

Ruszać do ataku, do boju.

∆ Rzeka ruszyła, wody ruszyły «lód popękał i zaczęła płynąć kra»
◊ Ani rusz «o zupełnej niemożności działania, rozpoczęcia, kontynuowania czegoś»
◊ Co rusz «co chwila, stale, co krok»
◊ Nie ruszyć krokiem, nogą «nie opuścić jakiegoś miejsca, nie oddalić się ani na chwilę»
◊ Ruszaj! «odejdź stąd, zejdź mi z oczu»
2. «zmieniać miejsce, położenie czegoś, wykonywać ruchy, poruszać coś albo czymś, dotykać czegoś»

Ruszyć ręką, nogą.

Ruszać wąsikami.

Ruszyć kamień z miejsca.

Ruszać ustami.

◊ Nie ruszyć czegoś «nie wziąć, nie użyć, nie dotknąć czegoś»
◊ Nie ruszyć palcem «nic nie zrobić, nie zareagować na coś»
◊ Sumienie kogoś ruszyło «ktoś poczuł skruchę, litość»
◊ pot. Ruszyć głową, konceptem «pomyśleć intensywnie, zdobyć się na inicjatywę, pomysł»
3. «zaczynać funkcjonować»

Fabryka ruszyła.

Ruszyły maszyny.

Budowa ruszyła.

ruszać się - ruszyć się
1. forma wzmocniona czas. ruszać - ruszyć w zn. 1

Nie ruszyć się z miejsca.

Ruszyć się z Warszawy.

2. częściej ndk «być w ruchu, chodzić, krzątać się»

Ruszać się żywo, energicznie, leniwie.

Ledwo się ruszał.

◊ Nie ma gdzie się ruszyć «gdzieś jest bardzo ciasno»
3. «chwiać się, kołysać się»

Listki się ruszały na wietrze.

Ząb mi się rusza.


Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Нужно сделать НИР?

Look at other dictionaries:

  • ruszać — I {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk VIIIa, ruszaćam, ruszaća, ruszaćają, ruszaćany {{/stl 8}}– ruszyć {{/stl 13}}{{stl 8}}dk VIIa, ruszaćszę, ruszaćszy, ruszaćszony {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} zaczynać… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • ruszać — 1. Ani rusz «o zupełnej niemożności działania, rozpoczęcia, kontynuowania czegoś; w żaden sposób, żadną miarą»: Do obu pań w godzinach pracy przychodzą lektorzy, bo panie nie znają angielskiego, bez którego w firmie żeglugowej ani rusz. Polityka… …   Słownik frazeologiczny

  • ruszać się – ruszyć się — {{/stl 13}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} rozpoczynać drogę, jazdę, marsz itp.; wyruszać, wybierać się, ruszać, wychodzić : {{/stl 7}}{{stl 10}}Ruszyć się z miasta, z domu. Ruszać się często do centrum, do Warszawy.… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • ruszać – ruszyć rozumem [głową i syn.] — {{/stl 13}}{{stl 7}} myśleć nad czymś, szukać rozwiązania jakiegoś problemu : {{/stl 7}}{{stl 10}}Ruszajcie rozumem, za co wam płacę? Rusz głową, zamiast rozpaczać. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • ruszać – ruszyć z kopyta — {{/stl 13}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} startować, wyruszać bardzo szybko : {{/stl 7}}{{stl 10}}Kolarze ruszyli z kopyta. {{/stl 10}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}2. {{/stl 12}}{{stl 7}} przystępować do czegoś od razu …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • ruszać się jak mucha w smole [miodzie] — {{/stl 13}}{{stl 7}} robić coś bardzo powoli, ślamazarnie, leniwie : {{/stl 7}}{{stl 10}}Pospiesz się, ruszasz się jak mucha w smole. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • ruszać się — 1. Nie ma gdzie się ruszyć «jest bardzo ciasno, brakuje miejsca, przestrzeni»: Ja w sprawie papierzysków – potoczył ręką po biurku, na którym piętrzyły się biuletyny i gazety – przecie pan radca nie ma już gdzie się ruszyć. Można uprzątnąć? W.… …   Słownik frazeologiczny

  • ruszać — Wywoływać u kogoś podniecenie, zwłaszcza seksualne; podniecać Eng. To arouse or excite, especially sexually …   Słownik Polskiego slangu

  • iść [pójść, wynosić się, ruszać] do diabła [w diabły] — {{/stl 13}}{{stl 8}}pot. {{/stl 8}}{{stl 7}} najczęściej w rozkazach, ze złością: wynosić się, uciekać, znikać : {{/stl 7}}{{stl 10}}Idź do diabła ze swoimi problemami! Bierz swoje rzeczy, ruszaj w diabły! Nie chcę cię widzieć, wynoś się do… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • nie ruszać się – nie ruszyć się krokiem [(ani) na krok] — {{/stl 13}}{{stl 33}} przebywać cały czas w tym samym miejscu, nigdzie nie iść, nie wychodzić :{{/stl 33}}{{stl 10}}Nie wolno mu było ruszyć się na krok z łóżka. Krokiem się nie ruszał z obozu. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”