rządzić

rządzić
ndk VIa, \rządzićdzę, \rządzićdzisz, rządź, \rządzićdził, \rządzićdzony
1. «sprawować rządy, mieć władzę, panować nad kimś, nad czymś, władać, kierować kimś albo czymś; zarządzać, rozporządzać czymś»

Rządzić mądrze, sprawnie, sprawiedliwie, samodzielnie.

Rządzić despotycznie, samowolnie, wszechwładnie.

Rządzić gminą, miastem, państwem.

Rządzić domem, gospodarstwem.

Klasa, warstwa rządząca.

Mimo tak wielkie płci naszej zalety, my rządzim światem, a nami kobiety. (Krasicki)

przen.

Prawa rządzące światem.

Przypadek, ślepy traf rządzi czymś.

2. jęz. «powodować występowanie wyrazu zależnego w określonej formie fleksyjnej»

Czasownik zaprzeczony w języku polskim rządzi dopełniaczem.

rządzić się
1. «postępować według swej woli, swego upodobania; rozporządzać się»

Rządzić się u kogoś jak we własnym domu.

◊ Rządzić się jak szara gęś «postępować samowolnie, nie licząc się z nikim; panoszyć się»
2. «sprawować rządy, władzę, rządzić u siebie»

Rządzili się rozumnie, zgodnie z prawem.

Kraj rządzący się sprawiedliwie, mądrze.

3. «prowadzić swoje interesy, zarządzać swoim majątkiem, gospodarstwem; gospodarować u siebie»

Rządzić się oszczędnie, gospodarnie.

Dobrze, źle się rządzić.

Nie umieć się rządzić.

4. «kierować się czymś w swoim postępowaniu»

Rządzić się sercem, uczuciem, rozsądkiem, rozumem.


Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Look at other dictionaries:

  • rządzić — {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk VIIb, rządzićdzę, rządzićdzi, rządź, rządzićdzony {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} sprawować władzę, kierować czymś, kimś; panować, władać, zarządzać, rozporządzać czymś; piastować… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • rządzić się — {{/stl 13}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} sprawować władzę u siebie; rządzić : {{/stl 7}}{{stl 10}}Miasta rządziły się samodzielnie. {{/stl 10}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}2. {{/stl 12}}{{stl 7}} podporządkowywać… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • rządzić się jak szara gęś — {{/stl 13}}{{stl 7}} decydować za kogoś, postępować samowolnie, nie licząc się z nikim : {{/stl 7}}{{stl 10}}Rządzić się jak szara gęś w cudzym domu. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • rządzić się — Coś rządzi się własnymi prawami «coś opiera się na swoistych regułach, zasadach»: Świat telewizyjnego ekranu rządzi się swymi własnymi prawami. Na potrzeby TV stworzono nawet pewien schemat zachowań i cech kulturowych, które mają cechować… …   Słownik frazeologiczny

  • rządzić — Dziel i rządź zob. dzielić 2 …   Słownik frazeologiczny

  • kierować [rządzić] — {{/stl 13}}{{stl 8}}{czymś} {{/stl 8}}z tylnego siedzenia {{/stl 13}}{{stl 7}} kierować czymś, wydawać polecenia, nie pełniąc danej funkcji, ale mając decydujący wpływ na osoby zajmujące kierownicze stanowisko : {{/stl 7}}{{stl 10}}Można… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • gęś — 1. Rozmawiać z kimś jak gęś z prosięciem «rozmawiać z kimś, nie rozumiejąc się nawzajem» 2. Rządzić się jak szara gęś «zachowywać się samowolnie, nie licząc się z nikim; panoszyć się, szarogęsić się»: Nie czyńże tego czasem – przestrzegał ją… …   Słownik frazeologiczny

  • silny — silnyni, silnyniejszy 1. «odznaczający się siłą, mocą; świadczący o czyjejś sile; krzepki, mocny potężny» Silny chłopak. Silny organizm. Być silnym w ręku. Silna wichura. Silne uderzenie wiosłem. ◊ Rządy silnej ręki, rządzić silną ręką… …   Słownik języka polskiego

  • szary — szarzy 1. «o kolorze: będący mieszaniną białego z czarnym; ciemnosiwy, ciemnopopielaty» Szare oczy. Szare niebo. Szara suknia, torba. Szare ściany. ∆ Szare mydło «mydło potasowe produkowane z gorszych gatunków olejów, miękkie, o mazistej… …   Słownik języka polskiego

  • twardy — twardyrdzi, twardydszy «nie ulegający odkształceniu przy dotykaniu, ugniataniu, zginaniu itp.; słabo uginający się pod naciskiem; nieelastyczny, sztywny» Twarde drewno. Twardy materac. Twarda poduszka. Twardy chleb. Twarde narty. Twarde resory.… …   Słownik języka polskiego

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”