stawiać

stawiać
ndk I, \stawiaćam, \stawiaćasz, \stawiaćają, \stawiaćaj, \stawiaćał, \stawiaćany
1. «umieszczać na czymś lub gdzieś jakąś rzecz; ustawiać gdzieś kogoś lub coś»

Stawiać dzbanek, filiżanki, talerze na stole.

Stawiać meble w pokoju.

Ostrożnie stawiał nogi na śliskim zboczu.

∆ Stawiać bańki, pijawki «umieszczać bańki, pijawki na ciele chorego w celach leczniczych»
∆ Stawiać (dziecko) do kąta «karać dziecko każąc mu stać w kącie pokoju przez pewien czas»
∆ Stawiać horoskop «układać przepowiednię przyszłości na podstawie położenia gwiazd»
∆ Stawiać karty, kabałę, pasjansa «układać karty i wróżyć z nich, układać z kart pasjansa»
∆ Stawiać litery, znaki graficzne (np. kropkę, wykrzyknik, znak zapytania) «pisać litery, umieszczać w tekście znaki graficzne»
∆ Stawiać sidła «zastawiać sidła na zwierzynę»
∆ Stawiać stopnie «oceniać odpowiedzi uczniów i notować te oceny»
hist. Stawiać kogoś pod pręgierz, pod pręgierzem «przywiązywać kogoś za karę do słupa w miejscu publicznym»
przen. dziś żywa «obwiniać, oskarżać, piętnować kogoś, coś publicznie; oddawać pod sąd opinii publicznej»
◊ Stawiać coś na głowie «robić coś na opak, robić coś przeciwnie, odwrotnie niż trzeba»
◊ Stawiać coś na ostrzu noża «żądać stanowczego rozstrzygnięcia jakiejś sprawy»
◊ Stawiać kogoś na czele czegoś «powierzać komuś jakiś urząd, naczelne stanowisko»
◊ Stawiać kogoś, coś poza nawias, poza nawiasem «uznawać kogoś za zbytecznego, niepotrzebnego gdzieś, w jakimś zespole, wykluczać kogoś z jakiegoś środowiska; przestawać się czymś zajmować, wykluczać coś z kręgu swoich zainteresowań»
◊ Stawiać kogoś przed faktem dokonanym «robić coś nie czekając na czyjąś zgodę, zaskakiwać kogoś jakąś decyzją»
◊ Stawiać kogoś w jakiejś (trudnej, przykrej) sytuacji «stwarzać dla kogoś jakąś (trudną, przykrą) sytuację»
◊ Stawiać kogoś, coś w jakimś świetle «przedstawiać kogoś, coś w pewien sposób»
◊ Stawiać kogoś, coś wysoko, na pierwszym miejscu, na równi z kimś, czymś itp. «cenić, oceniać kogoś, coś wysoko, najwyżej, oceniać kogoś, coś jednakowo z kimś, czymś»
◊ Stawiać kogoś, coś za wzór, za przykład «wskazywać na kogoś, na coś jako na wzór, przykład godny naśladowania»
◊ Stawiać coś komuś przed oczy albo przed oczami «ukazywać, uświadamiać coś komuś»
◊ Stawiać kroki «iść, chodzić»
◊ Stawiać pierwsze kroki a) «zaczynać chodzić, uczyć się chodzenia» b) «zaczynać jakąś pracę, jakąś działalność»
◊ Stawiać coś pod znakiem zapytania «czynić coś niepewnym, problematycznym; powątpiewać o czymś»
◊ Stawiać kropkę nad i «dopowiadać coś do tego, co już jest zrozumiałe; wypowiadać się jednoznacznie, usuwać wszelką niejasność w wypowiedzi»
◊ Stawiać między czymś a czymś, między kimś a kimś znak równości, znak równania «stwierdzać, uważać, że coś jest równe czemuś innemu, utożsamiać kogoś z kimś innym»
◊ Stawiać opór a) «przeciwstawiać się, nie zgadzać się na coś» b) «o materiale lub sile: przeciwdziałać ruchowi czegoś, jakiejś sile (zwykle przy zjawisku tarcia)»
◊ Stawiać przeszkody «utrudniać komuś załatwienie, przeprowadzenie czegoś»
◊ Stawiać sobie jakiś cel «wyznaczać sobie jakiś cel, dążyć, zmierzać do czegoś, chcieć coś osiągnąć»
◊ Stawiać na swoim «robić coś według swojej woli, według swego życzenia, przeprowadzać swoją wolę»
2. «nadawać komuś, czemuś pozycję pionową, podnosić do góry»

Stawiać dziecko na nóżki.

Stawiać kołnierz.

Pies stawia uszy.

łow. Stawiać słupka «o zającu, rzadziej o króliku: podnosić się na tylnych łapkach»
żegl. Stawiać żagle «wciągać żagle na maszt, sztag lub rozwijać (z rei)»
◊ Stawiać kogoś, coś na nogi a) «radykalnie poprawiać stan czegoś albo czyjś stan; leczyć kogoś, przywracać komuś siły; wspierać finansowo, uniezależniać materialnie» b) «zmuszać kogoś do działania, pobudzać, podrywać do czynu; mobilizować, elektryzować»
◊ Stawiać na czymś, na kimś krzyżyk «uważać coś za stracone, kogoś za straconego»
3. «budować, wznosić»

Stawiać dom, budynek gospodarczy.

Stawiać piec, rusztowanie.

Stawiać pomnik, posąg.

Stawiać groblę.

4. «występować z czymś, przedstawiać, wysuwać, proponować, formułować coś»

Stawiać warunki, żądania.

Stawiać diagnozę.

Stawiać zarzuty.

Jasno stawiać sprawę.

∆ Stawiać czyjąś kandydaturę «wysuwać czyjąś kandydaturę, wysuwać kogoś jako kandydata na coś»
5. «dawać, wykładać coś (zwykle pewną sumę pieniędzy) jako stawkę w grze, w loterii, w zakładach; grać, zakładać się o tę stawkę»

Stawiać na konia na wyścigach.

Stawiać na trzynastkę.

Stawiać jakąś sumę w zakładach, w grze w karty.

Stawiać wysokie stawki, kwoty.

◊ Stawiać coś (wszystko) na jedną kartę, szalę «decydować się na uzależnienie czegoś (wszystkiego) od jednej rzeczy; ryzykować coś»
◊ Stawiać na kogoś, na coś «pokładać w kimś, w czymś nadzieję, liczyć na kogoś, na coś»
6. pot. «zapraszać kogoś i płacić za poczęstunek, za rozrywkę; fundować komuś»

Stawiać kolację, obiad.

Stawiać komuś wino, wódkę.

Stawiać kolejki.

Stawiam ci kawę.

stawiać się
1. forma ndk czas. stawić się (p.)
2. pot. «przeciwstawiać się komuś, czemuś, sprzeciwiać się w ostrej formie; zachowywać się zuchwale w stosunku do kogoś»

Stawiać się rodzicom, wychowawcom.

Stawiać się wobec nauczycieli, wobec opiekunów.

3. przestarz. «ustawiać się, stawać»
dziś tylko we fraz. Stawiać się w czyimś położeniu, w czyjejś sytuacji «wchodzić w czyjeś położenie, starać się zrozumieć czyjąś sytuację»
◊ Stawiać się wysoko, na równi z kimś «cenić się wysoko, uważać siebie za równego komuś»

Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Нужно сделать НИР?

Look at other dictionaries:

  • stawiać — cały dom na nogi zob. dom 8. Stawiać coś komuś przed oczy zob. postawić 2. Stawiać coś pod znakiem zapytania zob. znak 7. Stawiać kogoś, coś na nogi; coś stawia kogoś, coś na nogi zob. noga 23. Stawiać kogoś, coś na piedestale zob. piedestał 1.… …   Słownik frazeologiczny

  • stawiać — {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk VIIIa, stawiaćam, stawiaća, stawiaćają, stawiaćany {{/stl 8}}– postawić {{/stl 13}}{{stl 8}}dk VIIb, stawiaćwię, stawiaćwi, stawiaćwiony {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}}umieszczać… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • stawiać się — I {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk VIIIa, stawiać sięam się, stawiać sięa się, stawiać sięają się {{/stl 8}}– stawić się {{/stl 13}}{{stl 8}}dk VIIb, stawiać sięwię się, stawiać sięwi się {{/stl 8}}{{stl 7}} zjawiać się gdzieś, przybywać na określone… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • stawiać – postawić — {{/stl 13}}{{stl 8}}{kogoś} {{/stl 8}}na czele {{/stl 13}}{{stl 8}}{czegoś} {{/stl 8}}{{stl 7}} oddawać komuś główne stanowisko, powierzać komuś przywództwo : {{/stl 7}}{{stl 10}}Postawić kogoś na czele organizacji. Stawiać doświadczonego dowódcę …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • stawiać się — kantem zob. kant 1. Stawiać się w czyimś położeniu, w czyjejś sytuacji, na czyimś miejscu zob. postawić się …   Słownik frazeologiczny

  • stawiać się na równi — {{/stl 13}}{{stl 8}}{z kimś} {{/stl 8}}{{stl 7}} uważać siebie za równego komuś, chcieć być traktowanym jak ktoś inny, jednakowo z kimś : {{/stl 7}}{{stl 10}}Nie możesz stawiać się na równi z szefem. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • stawiać – stawić opór — {{/stl 13}}{{stl 7}} sprzeciwiać się, przeciwstawiać się, opierać się, nie pozwalać na coś, walczyć z kimś : {{/stl 7}}{{stl 10}}Niespodziewanie załoga zaczęła stawiać opór pracodawcy. Państwo stawiło opór zbrojny agresorowi. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • stawiać znak równości między — {{/stl 13}}{{stl 8}}{czymś} {{/stl 8}}a {{/stl 13}}{{stl 8}}{czymś} {{/stl 8}}{{stl 7}} uważać dwa zjawiska za tożsame, niczym się nieróżniące od siebie : {{/stl 7}}{{stl 10}}Nie można stawiać znaku równości między współpracą z policją a… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • stawiać sprawę na głowie — Stawiać rzeczy w złym porząku; mieszać Eng. To have things in the wrong order; to have things confused and mixed up …   Słownik Polskiego slangu

  • stawiać karty — {{/stl 13}}{{stl 7}} przepowiadać przyszłość, używając przy tym kart do gry; wróżyć z kart : {{/stl 7}}{{stl 10}}Chodziła do wróżki, żeby ta stawiała jej karty. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”