stopień

m I, D. \stopieńpnia; lm M. \stopieńpnie, D. \stopieńpni

1. «pojedynczy element schodów; także: występ w jakimś podwyższeniu, w pochyłości terenu, umożliwiający wchodzenie lub schodzenie»

Wygodne, szerokie stopnie.

Stopnie z cementu, z marmuru.

Stopnie wagonu, tramwaju.

Schodzić ostrożnie po stromych stopniach.

Kuć stopnie w skale.

∆ bud. Stopień wodny a) «skokowa różnica poziomów wody w rzece, potoku, strudze lub kanale, spowodowana spiętrzeniem wody, np. wskutek przegrodzenia rzeki zaporą» b) «zespół budowli hydrotechnicznych (np. jaz, śluza itp.) umożliwiających pełne wykorzystanie spiętrzenia wody»

□ Ciekawość - pierwszy stopień do piekła.

2. «szczebel w hierarchii urzędniczej, społecznej, wojskowej, naukowej itp.; stanowisko, godność; także szczebel w klasyfikacji czegoś»

Stopień naukowy, zawodowy, wojskowy.

Stopień ministra, generała.

Urzędnik wyższego stopnia.

Nagroda pierwszego stopnia.

Szkoła stopnia podstawowego, średniego.

Uzyskać stopień doktora.

∆ Pokrewieństwo jakiegoś stopnia «rodzaj pokrewieństwa, w jakim znajdują się w stosunku do siebie członkowie rodziny, bliżsi i dalsi krewni w odniesieniu do wspólnego przodka»

∆ med. Oparzenie pierwszego, drugiego, trzeciego lub czwartego stopnia «rodzaj oparzenia skóry określony w zależności od jej uszkodzenia i występujących przy tym objawów»

3. «cyfrowa lub słowna ocena postępów ucznia»

Stopień dobry, dostateczny.

Stopień na świadectwie.

Stopień w dzienniczku.

Stopień z historii, z polskiego.

Stopień z klasówki, z wypracowania.

Dostać zły stopień.

Stawiać stopnie.

Pytać na stopnie.

4. «jednostka miary, podstawowa część różnych skal (np. temperatury, twardości)»

Termometr wskazywał pięć stopni.

Mieć czterdzieści stopni gorączki.

∆ Stopień Celsjusza «jednostka miary temperatury w skali stustopniowej, w której 0° odpowiada temperaturze zamarzania wody, a 100° odpowiada temperaturze jej wrzenia»

∆ druk. Stopień pisma «wymiar czcionki odpowiadający odległości między przednią i tylną ścianką czcionki wyrażony w punktach typograficznych; kegel»

∆ geogr. Stopień szerokości geograficznej, stopień południka «1/180 część południka»

∆ Stopień długości geograficznej, stopień równoleżnika «1/360 część danego równoleżnika»

∆ mat. Stopień równania «największy z wykładników potęgi zmiennej lub zmiennych w równaniu algebraicznym»

5. mat. «jednostka miary kąta równa 1/360 kąta pełnego»

Kąt prosty ma 90 stopni.

6. «poziom, intensywność czegoś»

Stopień zamożności społeczeństwa.

Określić stopień czyjejś winy.

◊ Do tego stopnia; do jakiego stopnia, w jakim stopniu «tak dalece, tak bardzo; jak dalece, jak bardzo»

◊ W najwyższym, w słabym, w pewnym stopniu, do najwyższego, do pewnego stopnia «w dużym, w pewnym zakresie; nadzwyczaj, bardzo; trochę, niewiele, wcale»

7. jęz. «forma przymiotnika lub przysłówka określająca cechę jakiegoś przedmiotu lub czynności albo wyrażająca różnicę natężenia cechy przedmiotu lub czynności nazwanej danym przymiotnikiem, przysłówkiem, najczęściej w porównaniu z tą samą cechą innego przedmiotu albo czynności»

Stopień równy, wyższy, najwyższy przymiotnika, przysłówka.

Przymiotnik w stopniu najwyższym.

∆ Okolicznik stopnia, zdanie okolicznikowe stopnia «okolicznik, zdanie okolicznikowe charakteryzujące czynność lub właściwość pod względem ilościowym, wskazujące natężenie omawianej czynności, stanu lub jakości»

8. muz. «kolejny dźwięk skali lub gamy diatonicznej (durowej lub molowej), licząc od dźwięku centralnego, czyli toniki»