cały

cały
cali
1. «ogarniający zupełnie, całkowicie, od początku do końca (w przestrzeni, czasie, ilości, liczbie), obejmujący wszystkie składowe części; wszystek, pełny, zupełny»

Cały czas, cały dzień.

Całe życie.

Ktoś cały mokry.

Figurka cała ze złota.

Widok na całą okolicę.

Pchać się całym ciałem, całym sobą.

Coś trwa całe pięć godzin, całe siedem lat.

∆ Na cały regulator «o działaniu, grze odbiornika radiowego, telewizyjnego itp.: bardzo głośno, przy maksymalnie otwartym głośniku»
muz. Cały ton «jednostka odległości dwóch dźwięków różnej wysokości, składająca się z dwóch półtonów»
◊ Cała prawda «zupełna, szczera prawda»
◊ Cała rzecz w tym «o to chodzi; wszystko polega na tym…»
◊ Cały szereg (np. spraw, ludzi) «dużo, mnóstwo, wiele»
◊ Całą duszą, całym sercem, z całej duszy, z całego serca «niezwykle, bardzo; bardzo serdecznie»
◊ Całą parą «szybko, bardzo intensywnie, ze wszystkich sił»

Uczyć się, pracować całą parą.

◊ Całym pędem «bardzo szybko»
◊ Całymi godzinami, dniami, latami itp.; po całych dniach, latach… «przez wiele godzin, dni, lat»
◊ Ktoś, coś cały w czymś a) «o kimś, o czymś całkowicie pokrytym, otoczonym, ozdobionym czymś, ubranym w coś»

Kobieta cała w czerni.

Dom cały w kwiatach, w zieleni.

b) «o kimś, o czymś pełnym czegoś, podlegającym jakiemuś stanowi, wykonującym jakąś czynność»

Ktoś cały we łzach, w uśmiechach, rumieńcach, ukłonach.

Psiak cały w podskokach.

◊ Na całe gardło, na cały głos «bardzo głośno»
◊ Na całej linii «całkowicie, pod każdym względem»
◊ W całej pełni «całkowicie, zupełnie; całkowity, zupełny»
◊ W całym znaczeniu tego słowa, wyrazu «w najwyższym stopniu; istotnie, rzeczywiście, co się zowie; istotny, rzeczywisty, prawdziwy»
◊ Z całej siły, z całych sił «bardzo mocno; z wysiłkiem»
◊ Oddychać całą piersią «oddychać głęboko»
◊ Zapomnieć o całym świecie «zapomnieć o wszystkim»
pot. Cały…; ten cały (w połączeniu z nazwiskiem, imieniem, tytułem itp.) «lekceważąco o kimś»

Co mnie obchodzi ten cały kierownik.

◊ Cały ojciec, cała matka «o synu lub córce: bardzo podobny, podobna do ojca, do matki»
◊ Całą gębą (w połączeniu z rzeczownikiem) «prawdziwy, co się zowie; naprawdę»

Pan całą gębą.

◊ Śmiać się całą gębą «śmiać się bardzo szczerze, serdecznie»
2. «jedyny, wyłączny»

Całe umeblowanie pokoju stanowiły stół i krzesła.

Sucharki i mleko są jej całym pożywieniem.

To dziecko to cała moja pociecha.

3. «duży, znaczny, wielki»

Cały stos listów do wysłania.

Mieć całą masę kłopotów.

Witali się z całą serdecznością.

◊ Całe szczęście (że…) «(to) bardzo szczęśliwie…»
◊ O całe niebo (lepiej, lepszy) «o wiele (lepiej, lepszy); ogromnie, bardzo»
4. stopień wyższy calszy
«znajdujący się w dobrym stanie, nie naruszony, nie uszkodzony, nie zniszczony, niedziurawy; o człowieku: zdrowy, żywy»

Całe ubranie, buty.

Dach nad domem był calszy (bardziej cały) niż nad gankiem.

Wrócił z wojny cały i zdrów.

Uciekaj, pókiś cały!

◊ Szukać dziury w całym «doszukiwać się błędów, braków, niewłaściwości tam, gdzie ich nie ma»
□ Wilk syty i owca (koza) cała «obie strony są zadowolone, nie pokrzywdzone»
5. pot. «przejawiający wszystkie charakterystyczne dla siebie cechy»

W tym odruchu był cały on.

cała w użyciu rzecz.
mors. Cała naprzód; cała wstecz «komenda do maszynowni oznaczająca, że maszyny statku mają pracować z maksymalną mocą (dla posuwania statku naprzód lub wstecz)»
na całego pot. «mocno, intensywnie, w pełni, zdecydowanie; ryzykując wszystko»

Wpaść na całego.

Iść w życiu na całego (także w funkcji przymiotnika): Zabawa na całego.


Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Поможем написать реферат

Look at other dictionaries:

  • cały — {{/stl 13}}{{stl 8}}przym. Ia, cali {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} odnoszący się (do kogoś, czegoś) w sposób kompletny, zupełny; obejmujący bez reszty wszystkie elementy; wszystek, zupełny, pełny : {{/stl… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • cały — 1. Cała para (poszła, idzie) w gwizdek «cały wysiłek włożono w przygotowania lub reklamowanie czegoś, a nie wystarczyło go już na realizację»: Miejmy nadzieję, że cała para nie poszła w gwizdek i starczy jej tej pary na główną imprezę. Roz tel… …   Słownik frazeologiczny

  • cały szereg — {{/stl 13}}{{stl 8}}{czegoś} {{/stl 8}}{{stl 7}} o przedmiotach tego samego rodzaju: wiele, niemało : {{/stl 7}}{{stl 10}}Świadczy o tym cały szereg faktów. Uporać się z całym szeregiem pilnych spraw. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • cały w skowronkach — {{stl 8}}{ktoś} {{/stl 8}}cały w skowronkach {{/stl 13}}{{stl 7}} ktoś jest bardzo szczęśliwy, uśmiechnięty, trochę rozmarzony : {{/stl 7}}{{stl 10}}Wróciła ze szkoły cała w skowronkach, bo dostała szóstkę z polskiego. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • CALY — Calypte BioMedical Corporation (Business » NASDAQ Symbols) …   Abbreviations dictionary

  • caly — c, =x (G). The calyx …   Dictionary of word roots and combining forms

  • CALY — abbr. CALYPTE BIMEDICAL CORP NASDAQ …   Dictionary of abbreviations

  • Villa Caly II by Popular Villas — (Албуфейра,Португалия) Категория отеля: Адрес: Caminho do Depósito …   Каталог отелей

  • Villa Caly — (Умалас,Индонезия) Категория отеля: 4 звездочный отель Адрес: Jl. Bumbak Gg. Kerta Rahayu …   Каталог отелей

  • na cały głos — {{/stl 13}}{{stl 8}}przysł. {{/stl 8}}{{stl 7}} bardzo głośno : {{/stl 7}}{{stl 10}}Śmiać się na cały głos. Sąsiedzi puszczają na cały głos radio. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”