- węgiel
- m I, D. \węgielgla1. blm«skała osadowa, organiczna, o barwie od brunatnej do czarnej, powstała (głównie w górnym karbonie, permie i trzeciorzędzie) z resztek substancji roślinnych, z domieszek produktów ich rozkładu oraz z substancji mineralnych; kopalina palna stanowiąca ważny surowiec energetyczny i chemiczny; kawałki tej skały wydobyte z kopalni»
Węgiel kopalny, opałowy, przemysłowy.
Węgiel gruby, drobny.
Kopalnia, pokład, złoże węgla.
Skład węgla.
Kubeł, wóz, wagon węgla.
Szczypce do węgla.
Tona węgla.
Węgiel na opał.
Kopać, wydobywać, wybierać, urabiać, rąbać, eksploatować węgiel.
Palić (w kuchni, w piecu) węglem.
Nanosić węgla z piwnicy.
∆ Biały węgiel «woda jako źródło energii przetwarzanej w siłowniach na energię elektryczną»∆ Węgiel brunatny «węgiel kopalny, młodszy od węgla kamiennego, różniący się od niego mniejszą zawartością pierwiastka węgla; stanowi surowiec energetyczny i chemiczny»∆ Węgiel kamienny «węgiel kopalny o dużej zawartości pierwiastka węgla; służy jako podstawowy surowiec do celów energetycznych i chemicznych»∆ techn. Węgiel koksujący «węgiel kamienny o znacznej spiekalności, stosowany w procesie koksowania podczas produkcji koksu oraz gazu koksowniczego, smoły koksowniczej i innych produktów»2. blm«(C) pierwiastek chemiczny z grupy węglowców, liczba atomowa 6, niemetal, odporny chemicznie w niskiej temperaturze; niezbędny do życia, wchodzący w skład wszystkich organizmów w postaci związków; w stanie czystym rzadko spotykany w przyrodzie»∆ Dwutlenek węgla «związek chemiczny jednego atomu węgla z dwoma atomami tlenu, gaz bezbarwny, niepalny, bez zapachu, cięższy od powietrza; występuje w powietrzu i w wodzie, powstaje podczas spalania węgla, drewna, torfu, paliw płynnych oraz różnych związków organicznych, a także podczas procesów oddychania, butwienia, fermentacji itp.; używany m.in. do wyrobu sody amoniakalnej, do produkcji napojów musujących, do wytwarzania suchego lodu»∆ Tlenek węgla «związek chemiczny jednego atomu węgla z jednym atomem tlenu, gaz trujący, bezbarwny, bezwonny, powstający np. w czasie spalania węgla przy niedostatecznym dopływie powietrza; czad»3. blmchem. «czarna, porowata substancja stała, otrzymywana z węgla kamiennego, brunatnego, torfu, drewna, kości itp.; stosowana jako adsorbent w przemyśle chemicznym i w lecznictwie (w terminologii specjalnej: węgiel aktywny)»∆ Węgiel drzewny «węgiel otrzymywany w procesie suchej destylacji drewna, mający dużą zdolność adsorpcyjną; stosowany w metalurgii i w lecznictwie»4. lm M. \węgielgle, D. \węgielgliczęściej w lm «kawałki rozbitego, rozłupanego węgla opałowego; zwęglone kawałki nie dopalonego drewna używane jako materiał łatwo żarzący się do dawnego typu żelazek, do samowarów itp.»Żelazko na węgle.
Wygarnąć, zgarnąć nie dopalone węgle.
Z popielnika wypadło kilka węgli.
◊ Siedzieć jak na rozżarzonych węglach «nie móc usiedzieć na miejscu, oczekując na coś niecierpliwie, niepokojąc się; będąc gdzieś, przebywając gdzieś, bardzo się niecierpliwić, niepokoić»5. lm M. \węgielgle, D. \węgielgli«miękka pałeczka z węgla drzewnego (najczęściej lipowego lub bukowego), służąca do wykonywania szkiców i rysunków; także: szkic, rysunek, wykonany taką pałeczką»Rysunek, szkic, portret węglem.
Rysować, szkicować węglem.
Teka z węglami.
Słownik języka polskiego . 2013.
