założyć

założyć
dk VIb, \założyćżę, \założyćżysz, \założyćłóż, \założyćżył, \założyćżony - zakładać ndk I, \założyćam, \założyćasz, \założyćają, \założyćaj, \założyćał, \założyćany
1. «urządzić coś, zorganizować, zapoczątkować; zbudować»

Założyć jakieś towarzystwo, przedsiębiorstwo.

Założyć spółdzielnię, fabrykę.

Założyć miasto.

∆ Założyć książeczkę mieszkaniową, samochodową itp.; założyć książeczkę oszczędnościową «wyrobić sobie książeczkę oszczędnościową o specjalnym przeznaczeniu oszczędności; wyrobić sobie książeczkę, do której wpisuje się wkłady oszczędnościowe»
∆ Zakładać gniazda, legowiska «o ptakach i zwierzętach: budować, urządzać gniazda, legowiska»
◊ Założyć rodzinę «zawrzeć związek małżeński»
2. «umieścić coś gdzieś, w czymś, na czymś, umocować; położyć coś na czymś; nałożyć, włożyć»

Założyć okulary, krawat.

Zakładać ładunki wybuchowe.

Założyć nogę na nogę.

Zakładać kajdanki.

∆ Założyć elektryczność, kanalizację, gaz itp. «zainstalować, przeprowadzić elektryczność, gaz, kanalizację itp.»
∆ Założyć konie (do wozu, do pługa) «zaprząc konie (do wozu, do pługa)»
∆ Założyć szwy, klamry «zszyć, zespolić brzegi rany za pomocą nici chirurgicznych, klamer»
◊ Siedzieć z założonymi rękami «nic nie robić, nie brać w czymś udziału»
3. «podwinąć coś, zagiąć, załamać»

Założyć brzeg spódnicy.

Założyć rękawy.

◊ Założyć stronę książki «zaznaczyć miejsce w książce, wkładając zakładkę między kartki»
4. «zapłacić jakąś należność za kogoś, z zamiarem odebrania później tej sumy»

Założyć składkę za nieobecnego kolegę.

5. «przyjąć jakieś stwierdzenie jako podstawę do dalszych wywodów»

Zakładamy, że słyszał całą rozmowę.

6. «zaplanować, zaprojektować coś, postawić za zadanie, za cel»

Założyła sobie, że doprowadzi sprawę do końca.

7. częściej dk «pokryć czymś jakąś powierzchnię; zapełnić, zapchać coś czymś»

Założyć biurko papierami.

8. praw. «przedstawić coś komuś do rozpatrzenia; wystąpić z czymś, wnieść coś»
∆ Założyć rewizję (od wyroku) «wznowić postępowanie sądowe, rozpatrzyć ponownie sprawę zakończoną wyrokiem prawomocnym»
∆ Założyć apelację «odwołać się do wyższej instancji sądowej»
∆ Założyć protest «zaprotestować»
założyć się - zakładać się
1. «umówić się, że ten, kto ma rację, wygrywa coś u strony przeciwnej; zrobić zakład»

Założyli się o dużą sumę.

2. częściej ndk «zachodzić na siebie, nakładać się»

Poły płaszcza zakładają się na siebie.


Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Нужно сделать НИР?

Look at other dictionaries:

  • założyć — 1. Czekać, siedzieć z założonymi rękami (rękoma) «nic nie robić, przyglądać się czemuś biernie»: – I stryj ma zamiar czekać tak z założonymi rękami na wizytę mordercy? – A co mam robić? T. Kostecki, Dom. Jeśli rzeczywiście niczego nie można było… …   Słownik frazeologiczny

  • założyć (się) — {{/stl 13}}{{stl 17}}ZOB. {{/stl 17}}{{stl 7}}zakładać (się) {{/stl 7}}{{stl 17}}ZOB. {{/stl 17}}{{stl 7}}siedzieć [czekać, przyglądać się] z założonymi rękami {{/stl 7}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • założyć teczkę — {{/stl 13}}{{stl 8}}{komuś} {{/stl 8}}{{stl 7}} zacząć zbierać, gromadzić obciążające kogoś dokumenty : {{/stl 7}}{{stl 10}}Założono komuś teczkę w wiadomym urzędzie. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • zakładać się – założyć się — {{/stl 13}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} umawiać się z kimś, kto ma odmienne zdanie,że ten, kto ma rację, otrzyma ustaloną rzecz, kwotę itp.; robić zakład : {{/stl 7}}{{stl 10}}Załóżmy się o lody. {{/stl 10}}{{stl 20}}… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • zakładać – założyć dom — {{/stl 13}}{{stl 7}} zawierać związek małżeński, zakładać rodzinę {{/stl 7}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • zakładać — → założyć …   Słownik języka polskiego

  • zakładać — {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk VIIIa, zakładaćam, zakładaća, zakładaćają, zakładaćany {{/stl 8}}– założyć {{/stl 13}}{{stl 8}}dk VIIa, zakładaćżę, zakładaćży, zakładaćłóż, zakładaćżony {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dom — 1. Czuć się, zachowywać się jak (u siebie) w domu «czuć się dobrze, swojsko, zachowywać się swobodnie»: Mały natychmiast zdobył sympatię funkcjonariuszy. Bawił się pałką, w dyżurce czuł się jak w domu. SE 17/02/1998. 2. Czyjś dom jest dla kogoś… …   Słownik frazeologiczny

  • rodzina — Głowa rodziny zob. głowa 20. Ktoś z dobrej rodziny zob. dobry 4. Na łonie rodziny zob. łono 2. Wejść w rodzinę, do rodziny zob. wejść 10. Wrócić na łono rodziny zob. łono 5. Założyć rodzinę zob. założyć 2 …   Słownik frazeologiczny

  • teczka — 1. Mieć teczkę na kogoś «mieć dokumenty kompromitujące kogoś»: 25 lat temu armia okrzyczała go zdrajcą ojczyzny za sprzedaż CIA tajemnic lewicowej dyktatury wojskowej. Miała na niego teczkę, ale jej nigdy nie użyła. GW 20/09/2000. 2. Przynieść,… …   Słownik frazeologiczny

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”