chodzić

chodzić
ndk VIa, chodzę, chodzisz, chodź, chodził
1. «przenosić się z miejsca na miejsce, udawać się dokądś stawiając kroki, stąpając»

Chodzić lekko, szybko, pieszo, piechotą.

Chodzić na palcach, energicznym krokiem.

Chodzić po lesie, po górach.

Chodzić za kimś jak cień, krok w krok.

Chodzić do sklepu po sprawunki.

Koń chodzi w zaprzęgu, pod siodłem.

Dziki chodzą stadami.

∆ Chodzić na czworakach «chodzić na ugiętych nogach i na rękach»
∆ Chodzić o lasce, o kiju, o kulach, na kulach «chodzić wspierając się na lasce, kiju, kulach»
∆ Chodzić do pracy, do biura, do szkoły, na uniwersytet, na posługi, na wykłady itp. «uczęszczać stale, brać w czymś stale udział, uczestniczyć w czymś»
∆ Chodzić do teatru, do znajomych, na kawę, na spacer, na zabawy, na zebrania, z wizytami itp. «często gdzieś bywać»
∆ Chodzić na grzyby, na jagody, na ryby, na kaczki «zbierać, łowić, zdobywać coś, polować na coś»
∆ Chodzić na polowanie, na zwiady, na wyprawę, na wojnę itp. «brać udział, uczestniczyć w czymś»
∆ Chodzić po kawiarniach, po balach itp. «być stałym bywalcem kawiarń, balów»
łow. Chodzić krótko, przy nodze «o psie myśliwskim: trzymać się blisko myśliwego»
◊ Chodzić jak błędny, jak struty itp. «być zmartwionym, zgnębionym, skołatanym»
◊ Chodzić jak paw «być dumnym, nadętym, napuszonym»
◊ Ktoś chodzi jakby kij połknął «ktoś chodzi sztywno, dumnie»
◊ Chodzić koło kogoś «dbać o kogoś»
◊ Chodzić koło swoich (czyichś) spraw, interesów itp. «starać się załatwić swoje (czyjeś) sprawy, interesy, zabiegać o coś»
◊ Chodzić od Annasza do Kajfasza «chodzić dla załatwienia jakiejś sprawy od jednego (urzędu, człowieka) do drugiego, bez rezultatu»
◊ Chodzić po kominkach, reg. na kominki «odwiedzać przyjaciół, znajomych»
◊ Chodzić po świecie a) «zmieniać miejsce pobytu; wędrować» b) «być na świecie, żyć, istnieć»
◊ Chodzić własnymi drogami «postępować według własnych zasad, odmiennie od otoczenia»
◊ Chodzić w czymś (np. w futrze, butach, czapce) «nosić, mieć na sobie jakiś ubiór; być ubranym w jakiś sposób»
◊ Chodzić w glorii «być otoczonym sławą»
◊ Coś (np. zapach, potrawa, piosenka) chodzi za kimś «coś uporczywie się komuś przypomina; ktoś czegoś ustawicznie pragnie»
◊ Coś (np. talent, geniusz) chodzi w parze z czymś (np. ze skromnością, pracowitością) «coś towarzyszy czemuś, łączy się, pozostaje w związku z czymś»
◊ Chodząca cnota, dobroć, powaga itp. «człowiek będący uosobieniem cnoty, dobroci, powagi itp.»
◊ Chodząca kronika, encyklopedia «człowiek szczegółowo znający dzieje czegoś, wszechstronny erudyta»
pot. Chodzić komuś po głowie «robić z kimś, co się żywnie podoba, nie liczyć się z kimś»
◊ Chodzić na rzęsach «wyprawiać brewerie, zwłaszcza po pijanemu»
◊ Chodzić z kimś «o osobach odmiennej płci: utrzymywać z kimś bliskie stosunki, być czyjąś sympatią»
◊ Coś (zwłaszcza: pieniądze) piechotą nie chodzi «coś nie jest błahe, nie jest łatwe do uzyskania, nie przychodzi bez trudu»
◊ Iść, pójść itp. tam, gdzie król piechotą chodzi «iść, pójść do ubikacji»
przestarz. Chodzić po prośbie, po proszonym, na żebry «żebrać»
□ Nieszczęścia chodzą parami, seriami.
□ Nieszczęścia, przypadki, wypadki chodzą po ludziach.
2. «o środkach lokomocji: kursować»

Tramwaje, autobusy, pociągi chodzą rzadko, często, regularnie.

Statki chodzą po rzece.

3. «o mechanizmach, urządzeniach: wykonywać właściwą sobie funkcję; funkcjonować»

Klucz w zamku lekko chodzi.

Zegar dobrze, źle chodzi.

Rower ciężko chodzi.

4. «ulegać wstrząsom, poruszać się, drgać, trząść się, chwiać się»

Pierś, grdyka komuś chodzi.

Drzwi chodzą w zawiasach.

Dom chodził od wybuchów.

pot. Wino chodzi «młode wino burzy się, fermentuje»
5. «być w obiegu, obiegać, krążyć»

Głosy, plotki, słuchy, wieści chodzą po mieście.

◊ Dreszcz, mróz chodzi (komuś) po kościach, po rękach; ciarki, mrówki chodzą komuś po plecach «dreszcze przenikają kogoś, wstrząsają kimś, dają się odczuć w kościach, rękach, plecach»
◊ Coś (np. myśli, plany) chodzi komuś po głowie «coś przychodzi komuś na myśl, zaprząta czyjś umysł»
6. środ. «przenosić się z miejsca na miejsce za pomocą wodnych środków lokomocji; pływać czymś»

Chodzić na tratwach.

∆ Chodzić pod żaglami «żeglować»
◊ (nie związane z poprzednimi znaczeniami) Chodzi (komuś) o coś «coś jest istotą sprawy; rzecz polega na czymś; komuś zależy na czymś»
chodź, chodźcie «przyjdź, przyjdźcie; weź, weźcie w czymś udział, zacznij, zacznijcie coś robić»

Chodźcie jeść.

Chodź się bawić!


Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Нужно решить контрольную?

Look at other dictionaries:

  • chodzić — I {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk VIIb, chodzićdzę, chodzićdzi, chodź {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} o człowieku i zwierzętach: poruszać się bez określonego kierunku za pomocą nóg w taki sposób, że jedna z nich (lub …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • chodzić — 1. Chodząca cnota, cnotliwość, dobroć, powaga, uczciwość itp. «o człowieku godnym, dobrym, rozsądnym, uczciwym itp.»: Moja teściowa, kobieta niezwykle energiczna i uczynna, uchodzi we wsi (...) za chodzącą dobroć. PorD 5/1999. 2. Chodząca kronika …   Słownik frazeologiczny

  • chodzić [iść i syn.] jak ślimak — {{/stl 13}}{{stl 7}} chodzić bardzo wolno, ślamazarnie : {{/stl 7}}{{stl 10}}Ktoś chodzi, idzie, wlecze się jak ślimak. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • chodzić [iść, pójść] po prośbie — {{/stl 13}}{{stl 7}} żebrać, utrzymywać się z jałmużny : {{/stl 7}}{{stl 10}}W ostatnich latach życia musiał chodzić po prośbie, aby nie umrzeć z głodu. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • chodzić [iść] ślad w ślad [trop w trop] — {{/stl 13}}{{stl 8}}{za kimś, za czymś} {{/stl 8}}{{stl 7}} chodzić (iść) za kimś, za czymś tą samą drogą, w bardzo małej odległości {{/stl 7}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • chodzić jak błędna owca — {{/stl 13}}{{stl 7}} chodzić bez celu, nie wiedząc, co robić, być zagubionym : {{/stl 7}}{{stl 10}}Chodzisz po domu jak błędna owca, zamiast się wziąć do jakiejś roboty. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • chodzić jak błędny — {{/stl 13}}{{stl 7}} chodzić bez celu, nie wiedząc, co dalej robić, będąc w bardzo złym stanie psychicznym {{/stl 7}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • chodzić [kłaść się] spać z kurami — {{/stl 13}}{{stl 7}} chodzić spać bardzo wcześnie, zaraz po zmierzchu : {{/stl 7}}{{stl 10}}Co to, chodzicie spać z kurami, że nie możecie posiedzieć u nas dłużej? {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • chodzić po świecie — {{/stl 13}}{{stl 7}} żyć, istnieć : {{/stl 7}}{{stl 10}}Po jakim ty chodzisz świecie? Nikt nie wie, jak długo będzie chodzić po świecie. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • chodzić do kościoła — {{/stl 13}}{{stl 7}} być praktykującym katolikiem, uczęszczać regularnie na mszę świętą : {{/stl 7}}{{stl 10}}Czy twój chłopak chodzi do kościoła? Mieć sąsiadów, którzy chodzą do kościoła. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”