złapać

złapać
dk IX, \złapaćpię, \złapaćpiesz, złap, \złapaćał, \złapaćany
«pozbawić kogoś wolności, swobody, możliwości poruszania się, zatrzymać, przytrzymać kogoś, coś, schwytać, wziąć coś ręką lub przyrządem»

Złapać piłkę.

Złapać złodzieja.

Złapać rybę na wędkę.

Złapać motyla w siatkę.

Złapać zwierzę w potrzask.

Złapać kogoś wpół, za szyję.

Złapać kogoś za kołnierz, za kark, za gardło, za połę.

◊ Złapać jakąś falę, stację «nastawić radio na odbiór jakiejś fali, stacji nadawczej»
◊ Złapać katar, grypę itp. «zachorować na katar, grypę itp.»
◊ Złapać kogoś na czymś (np. na kradzieży, na kłamstwie, na gorącym uczynku) «zastać, zobaczyć, spostrzec kogoś w chwili popełnienia jakiegoś czynu (zwykle karygodnego); przyłapać na czymś»
◊ Złapać kogoś za rękę «stać się świadkiem dokonywania przez kogoś kradzieży»
◊ Złapać kogoś za słowo «zwrócić uwagę na niektóre słowa wypowiedziane przez kogoś i wykorzystać je przeciw niemu»
◊ Złapać oddech a) «odetchnąć głęboko, wciągnąć powietrze do płuc» b) «przezwyciężyć uczucie zmęczenia, poczuć przypływ nowych sił»
pot. Złapać pociąg, samolot; złapać taksówkę «zdążyć na pociąg na samolot; zatrzymać, znaleźć wolną taksówkę (zwykle bardzo się śpiesząc)»
◊ Złapać dwóję «otrzymać (w szkole) ocenę niedostateczną z jakiegoś przedmiotu»
◊ Prąd kogoś złapał «ktoś został porażony prądem elektrycznym»
◊ Złapać gumę «jadąc samochodem, motocyklem, rowerem przebić, przedziurawić dętkę»
□ Złapał Kozak Tatarzyna, a Tatarzyn za łeb trzyma «okazuje się, że zwycięża nie ten, kto miał się już za zwycięzcę»
przen.
a) «o uczuciach, doznaniach fizycznych lub psychicznych: dać się silnie odczuć, wystąpić nagle i w dużym stopniu»

Złapał kogoś ból, kurcz w nodze.

Złapał kogoś lęk, strach.

b) «o zjawiskach przyrody, kataklizmach itp.: wystąpić nieoczekiwanie, w niekorzystnym dla kogoś momencie, zaskoczyć kogoś»

W drodze powrotnej złapała go burza, gwałtowna ulewa.

złapać się
1. «położyć ręce na sobie, na jakiejś części ciała, zwykle dając wyraz jakiemuś uczuciu albo odczuwając ból»

Złapać się za głowę, za serce, za brzuch.

◊ Złapać się na czymś «uświadomić sobie coś nagle, dostrzec nagle w swoim postępowaniu, zachowaniu coś, na co przedtem nie zwracało się uwagi»
pot. Złapać się za coś «zająć się jakąś pracą energicznie, gorliwie; zacząć coś robić»
2. «chwycić jeden drugiego»

Złapali się wpół.

3. «zostać złapanym, dać się schwytać, złowić (zwykle o zwierzętach)»

Mysz się złapała w pułapkę.

Ryby złapały się w sieci.

Muchy się złapały na lep.

przen. «zostać oszukanym, zwiedzionym, skusić się»

Złapał się na piękne słówka, na komplementy.


Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Поможем решить контрольную работу

Look at other dictionaries:

  • złapać — {{/stl 13}}{{stl 8}}{kogoś} {{/stl 8}}za rękę {{/stl 13}}{{stl 7}} zdobyć niezbite dowody czyjejś nieuczciwości; złapać kogoś na gorącym uczynku : {{/stl 7}}{{stl 10}}Nie mogą go zwolnić z pracy, nikt go nie złapał za rękę na kradzieży. {{/stl… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • złapać — 1. pot. Złapać dwóję «otrzymać (w szkole) ocenę niedostateczną z jakiegoś przedmiotu»: Nic mi się nie chce. Złapałem dwóję z matmy i za wypracowanie domowe z polskiego, którego nie napisałem. Z. Kowalewski, Okna. 2. pot. Złapać gumę «jadąc… …   Słownik frazeologiczny

  • złapać (się) — {{/stl 13}}{{stl 17}}ZOB. {{/stl 17}}{{stl 7}}łapać (się) {{/stl 7}}{{stl 17}}ZOB. {{/stl 17}}{{stl 7}}pójść [złapać się, wziąć się] na lep {{/stl 7}}{{stl 8}}{czegoś} {{/stl 8}}{{stl 7}}; schwytać [i syn.] {{/stl 7}}{{stl 8}}{kogoś} {{/stl… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • złapać gumę — {{/stl 13}}{{stl 7}} przebić dętkę w kole samochodu, roweru itp., najechawszy przypadkiem na coś ostrego : {{/stl 7}}{{stl 10}}Spóźnił się na obiad, bo złapał gumę pod miastem. Autobus złapał gumę. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • złapać jedynkę [dwóję] — {{/stl 13}}{{stl 7}} otrzymać w szkole jedynkę, dwóję (ocenę najniższą, negatywną) : {{/stl 7}}{{stl 10}}W tym tygodniu złapał dwie jedynki z historii. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • złapać się — pot. Złapać się na lep, na plewy «dać się skusić, zwabić, zwieść» Złapać się za głowę zob. głowa 59 …   Słownik frazeologiczny

  • złapać — Zarazić się chorobą, zwłaszcza weneryczną Eng. To contract a disease, especially veneral …   Słownik Polskiego slangu

  • złapać cuga — Iść na imprezę alkoholową, zwłaszcza trwającą kilka dni Eng. To go on a drinking spree, especially lasting several days …   Słownik Polskiego slangu

  • złapać fazę — 1) Doznawać początkowych, euforycznych efektów wypicia alkoholu Eng. To experience the initial euphoric effects of alcohol 2) Stracić przytomność z powodu spożycia dużej ilości alkoholu Eng. To lose consciousness as a result of heavy drinking …   Słownik Polskiego slangu

  • złapać gumę — Przebić oponę poczas jazdy Eng. To catch a flat tire …   Słownik Polskiego slangu

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”