żywy

żywy
\żywywi, \żywywszy
1. «taki, który żyje, który jest właściwy żyjącemu organizmowi; żyjący»

Żywy organizm.

Istota żywa.

Żywe komórki.

∆ Inwentarz żywy «zwierzęta użytkowe znajdujące się w gospodarstwie rolnym»
∆ Przyroda żywa, świat żywy «zwierzęta i rośliny»
∆ Żywy towar, handel żywym towarem «w okresie niewolnictwa: ludzie będący przedmiotem handlu; później także: kobiety sprzedawane do domów publicznych; handel ludźmi»
∆ Żywa waga «pełna waga żyjącego zwierzęcia; także żartobliwie: waga człowieka (zwłaszcza otyłego)»
druk. Żywa pagina «wiersz nad kolumną druku zawierający prócz numeru stronicy powtórzenie tytułu dzieła, jego części lub rozdziału (w encyklopediach i słownikach - hasła lub jego części)»
jęz. Żywy język «język nie tylko przekazany w piśmie (np. starożytna greka), ale używany współcześnie w piśmie i mowie»
∆ Żywa mowa «sposób porozumiewania się w życiu codziennym, odznaczający się mniejszą niż w języku literackim dbałością o dobór słów, zwrotów i konstrukcji składniowych; mowa potoczna, codzienna»
∆ Żywe słowo «deklamacja, recytacja; słowa wypowiadane w przeciwieństwie do tekstu pisanego»
techn. Żywa wełna «wełna strzyżona z żywych owiec»
wojsk. Żywa torpeda «torpeda przystosowana do pływania i poruszania się pod wodą, naprowadzana na cel bezpośrednio przez człowieka, który zwykle ginął przy eksplozji»
przestarz. Żywy obraz «rodzaj inscenizacji, w której bierze udział grupa osób malowniczo ustawiona, zwykle odpowiednio przebrana, przedstawiająca jakąś scenę (np. historyczną)»
∆ Żywe srebro a) «rtęć» b) «o kimś bardzo ruchliwym»
◊ Żywego ducha nie ma, nie było (gdzieś) «nie ma, nie było nikogo (gdzieś)»
◊ Żywa kronika «ktoś dobrze pamiętający wszystkie wypadki z jakiejś dziedziny lub ze współczesnej sobie epoki; znawca epoki»
◊ Żywa rana «coś, co sprawia psychiczny ból, bolesna myśl»
◊ Żywy trup «o kimś bardzo ciężko, śmiertelnie chorym; o kimś chudym, bladym (jak trup)»
◊ Ktoś jak żywy, coś jak żywe «ktoś (coś) taki (takie) jak w rzeczywistości; bardzo podobny (podobne); bardzo wyraźny (wyraźne)»
◊ Być ledwie żywym, na pół, na wpół żywym «być bardzo zmęczonym»
◊ Wszystko, co żywe «wszyscy bez wyjątku»
pot. Żywe ciało, mięso «ciało, mięso odarte ze skóry»
◊ Kłamać, wypierać się, zaprzeczać w żywe oczy «kłamać, wypierać się, zaprzeczać bezczelnie, cynicznie, bez żadnego skrępowania wobec kogoś»
2. «pełen energii, werwy, pełen życia; ruchliwy, czynny, żywotny»

Żywe ruchy.

Żywe usposobienie.

Żywy temperament, umysł.

Żywa gestykulacja.

Prowadzić żywą działalność.

Chłopak żywy jak iskra.

3. «intensywny, silny; nie przyciemniony, nie stonowany, jaskrawy, wyraźny»

Żywy kolor, rumieniec.

Żywe wspomnienie.

Żywy ból.

4. «bystro toczący się, wartki; ekspresywny (zwykle o utworze literackim, stylu)»

Żywa akcja, fabuła.

Żywy dialog, styl.

Żywy tok opowiadania.

5. «prawdziwy, naturalny; wolny od naleciałości, domieszek»

Żywe zainteresowanie.

pot. Żywa gotówka, żywy grosz «posiadane pieniądze będące w każdej chwili do dyspozycji»
◊ Kląć, przeklinać w żywy kamień «kląć bardzo mocno, dosadnie, z pasją»
◊ W żaden żywy sposób, żadnym żywym sposobem «wzmocnione: w żaden sposób; zupełnie nie, absolutnie»
żywy w użyciu rzecz. «człowiek żywy, żyjący»

Trzeba z żywymi naprzód iść, po życie sięgać nowe. (Asnyk)

do żywego, przestarz. do żywa «dotkliwie, bardzo mocno»

Dotknąć kogoś, dokuczyć komuś, dogryźć, dopiec komuś do żywego.


Słownik języka polskiego . 2013.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Look at other dictionaries:

  • żywy — {{/stl 13}}{{stl 8}}przym. Ia, żywywi, żywywszy {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} taki, który żyje; żyjący : {{/stl 7}}{{stl 10}}Żywe istoty, organizmy. {{/stl 10}}{{stl 20}} {{stl 12}}2. {{/stl 12}}{{stl 7}}… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • żywy — 1. Być ledwie żywym, na pół, na wpół żywym «być bardzo zmęczonym»: – Pan żyje?... – wyszeptała. – Jakoś mi się udało. – Fawson wyczołgał się ze studzienki. Był ledwie żywy. – Sprowadzę pomoc – zaofiarowała się dziewczyna. M. Wolski, Agent. 2.… …   Słownik frazeologiczny

  • żywy trup — {{/stl 13}}{{stl 8}}pot. {{/stl 8}}{{stl 7}} człowiek wyniszczony chorobą lub używkami, bardzo wycieńczony fizycznie lub psychicznie, bardzo zmęczony, blady : {{/stl 7}}{{stl 10}}Wyglądać jak żywy trup. Snujesz się jak żywy trup. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • żywy [chodzący] kościotrup — {{/stl 13}}{{stl 7}} o kimś bardzo chudym, źle wyglądającym : {{/stl 7}}{{stl 10}}Z czego ona się chce odchudzić? Przecież to chodzący kościotrup. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • inwentarz żywy — {{/stl 13}}{{stl 7}} w gospodarstwie rolnym: hodowane zwierzęta, np. bydło, drób : {{/stl 7}}{{stl 10}}Stracić w pożarze żywy inwentarz. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • kląć w żywy kamień — {{/stl 13}}{{stl 7}} kląć ostro, używając mocnych słów; kląć szpetnie, kląć na czym świat stoi : {{/stl 7}}{{stl 10}}Kiedy sobie przypomniał o straconych pieniądzach, klął w żywy kamień. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • do żywa — → żywy …   Słownik języka polskiego

  • do żywego — → żywy …   Słownik języka polskiego

  • towar — Żywy towar a) «w okresie niewolnictwa: ludzie będący przedmiotem handlu»: Prywatni kupcy sami, a państwo i wodzowie rzymscy przez swych urzędników i pracowników, rzucali na rynek codzienną porcję żywego towaru, kupionego w portach azjatyckich i… …   Słownik frazeologiczny

  • kościotrup — Żywy, chodzący kościotrup «osoba bardzo wychudzona, wynędzniała» …   Słownik frazeologiczny

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”